Świecie i powiat świecki w czasach zaboru pruskiego (1815-1919)
Dodane przez dnia Styczeń 01 1970 02:00:00
[...] Powiat świecki w granicach ,w których przetrwał nie tylko do końca okresu zaborczego,ale również i do ostatniej reformy administracyjnej-jeśli nie liczyć pewnych korektur w latach drugiej Rzeczypospolitej-utworzony został 24V1818r. na podstawie rozporządzenia królewskiego z dnia 30.IV 1815r.regulującego zasady nowego podziału administracyjnego w państwie pruskim.W skład powiatu świeckiego,z siedzibą w Świeciu, weszły części terytoriów powiatów chojnickiego i starogardzkiego ,które utworzone zostały przez władze pruskie po pierwszym rozbiorze. W granicach nowo utworzonego powiatu świeckiego znalazło się również Nowe.
Pod koniec XIX w. próbowano wyłonić z dotychczasowego powiatu świeckiego odrębny powiat nowski.Propozycję taką umieszczono w projekcie ustawy o podziale powiatów prowincji poznańskiej i w Prusah Zachodnich, przedłożonym w dniu 01 II 1887r przez ministra spraw wewnętrznych sejmowi pruskiemu. Przewidziano tam utworzenie powiatu nowskiego,z siedzibą w Nowem,z pólnocnej częsci powiatu świeckiego. Jeżeli według spisu ludnościowego z dnia 1 XII 1885r. powiat świecki zajmował powierzchnię 1669,1 km2 i liczył 76229 mieszkańców,to nowo utworzony powiat nowski objąłby 811.85 km2 z 35415 mieszkańcami,a pomniejszony powiat świecki 857.25 km2 z 40814 mieszkańcami. Wyodrębnienie powiatu nowskiego motywowane było niekorzystnym położeniem Świecia jako siedziby dotychczasowego powiatu i wynikającymi stąd trudnościami w kontaktach z bardziej oddalonymi od tego miasta miejscowościami .Jednak w toku dyskusji, jaka toczyła się nad projektem ustawy w komisji sejmowej, koncepcja podziału powiatu świeckiego spotkała się z dużym oporem.Przeciwnicy tej koncepcji motywowali swoje stanowisko tym,że planowany podział byłby szkodliwy gospodarczo i nieskutecznie pod względem politycznym.W tym ostatnim wypadku oponentom chodziło zapewne o to,że w wyniku planowanego podziału nie nastąpiłoby wzmocnienie niemczyzny, czemu służyć miały podziały większych powiatów Poznańskiego i Prus Zachodnich z przewagą ludności polskiej. W obu bowiem nowo powstałych powiatach utrzymałaby się przewaga Polaków.Poza tym w toku obrad komisji,stwierdzono,że kontakt wielu miejscowości w Nowem byłby jeszcze bardziej utrudniony niż ze Świeciem. Toteż już w drugim czytaniu komisja odrzuciła projekt podziału powiatu świeckiego ,a stanowisko jej zostało w głosowaniu nad projektem ustawy poparte przez posłów sejmu pruskiego. Przed pierwszą wojną światową obszar powiatu świeckiego wyniósł według stanu na dzień 1 XII 1910r. 1669.93 km2,w tym obszary dworskie zajmowały 891.98 km2,a gminy wiejskie 747.57 km2.Obszar miasta Świecia wynosił 1362.7 ha,a miasta Nowego 1675.8 ha.W stosunku do 1851r. (1452 ha) obszar miasta Nowego powiększył się o 224 ha.Dokonało się to głównie na skutek przyłączenia w 1906r. tej części obszaru dworskiego Nowe-folwark, która została rozparcelowana przez Komisję Kolonizacyjną .Poza tym w 1899r. po długoletnich rokowaniach włączono do Nowego gminę wiejską Nowe-Rybaki o powierzchni zaledwie 6 ha,która według spisu z 1 XII 1895r liczyła 276 mieszkańców, żyjących głównie z pracy w żegludze wiślanej.[...]
Przedruk z Dzieje Świecia nad Wisłą i jego regionu tom I 1979r. (Kazimierz Wajda)
sat
mchris
Bardzo ciekawy artykuł.Myślę,że Świecie jako miasto powiatowe dla Nowego pasuje jak pięść do oka.Gdyby wtedy zdecydowano się na utworzenie powiatu nowskiego,dzisiaj nasze Nowe wyglądało by zupełnie inaczej.Dzisiaj dostać się do Świecia bez samochodu jest trudno,a co dopiero w tamtych czasach.Widać ,że i w tamtych czasach Prusacy kierowali się chyba nepotyzmem i własnymi interesami niż interesem regionu nowskiego.